„Odkryj tajemnice swoich rąk”

Innowacja pedagogiczna w Oddziale Przedszkolnym w Szkole Podstawowej im. Bohaterów walk nad Bzurą 1939 roku w Kocierzewie Południowym

Podstawa prawna:

 Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.) – art. 1 ust. 18, art. 44 ust. 2 pkt 3, art. 55 ust. 1 pkt 4, art. 68 ust. 1 pkt 9, art. 86 ust. 1. 

Tytuł innowacji pedagogicznej: „Odkryj tajemnice swoich rąk”

Rodzaj rozwiązań, jakich innowacja dotyczy: programowo - metodyczna

Autor innowacji pedagogicznej:  mgr Agnieszka Tłuczkiewicz

Termin realizacji: wrzesień 2024 r. – czerwiec 2025 r. (rok szkolny 2024/ 2025)

Zajęcia innowacyjne realizowane będą w przedszkolu przy Szkole Podstawowej 
w Kocierzewie 

Oddział objęty działaniami innowacyjnymi:  grupa dzieci 6-letnich „Sówki”

Uzasadnienie potrzeby wprowadzenia innowacji:

Innowacja „Odkryj tajemnice swoich rąk” jest odpowiedzią na zauważone problemy dzieci w zakresie sprawności ruchowej, zarówno w obrębie motoryki małej, jak i dużej, a także stanowi wyjście naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej wychowania przedszkolnego. 

Okres przedszkolny to czas, w którym dziecko powinno osiągnąć gotowość szkolną 
i zbudować solidne podstawy konieczne do nauki szybkiego, płynnego i czytelnego pisania. Należy jednak pamiętać, że gotowość szkolna, w tym głównie gotowość do nauki pisania oraz sprawne posługiwanie się narzędziami graficznymi i nożyczkami, obejmuje nie tylko sprawność palców, ruchomość nadgarstka i koordynację wzrokowo-ruchową. Rozwój tych cech wpisany jest w całokształt rozwoju dziecka i zależy od wielu czynników, takich jak kontrola posturalna, stabilizacja obręczy barkowej, dobra równowaga, koordynacja ruchów całego ciała. To również umiejętność orientacji w przestrzeni, rozróżnianie kształtów, faktur, planowanie motoryczne i zręczność.

W ostatnim czasie dostrzegamy u dzieci w wieku przedszkolnym znaczne obniżenie sprawności manualnej rąk, czego objawem jest zbyt wolne tempo wykonywanych czynności, a także zbyt mała precyzja ruchów dłoni. Dzieci coraz częściej mają także problem z utrzymaniem prawidłowej pozycji siedzącej podczas prac stolikowych, co przekłada się na problem z koncentracją i niechęć do podejmowania zadań manipulacyjno-precyzyjnych. Biorąc to pod uwagę, wydaje się zasadne wprowadzenie szeregu nowych działań, metod 
i technik wpływających na poprawę wyżej wymienionych elementów w sposób najbardziej przyjazny dzieciom: w zabawie, w ruchu, poprzez doświadczanie i eksperymentowanie.

Innowacja obejmuje wszystkie te aspekty. Zaproponowane aktywności w ramach innowacji pozytywnie wpłyną na wszechstronny rozwój dziecka, a zdobyte podczas zajęć kompetencje i umiejętności motoryczne zostaną wykorzystane przez dziecko i pomogą mu odnieść sukces na wyższy szczeblach edukacji.

Proponowane zajęcia bazują na doskonaleniu podstawowych cech motorycznych, jak siła koordynacja, równowaga i zręczność oraz usprawniają precyzyjne ruchy rąk, dłoni i palców. Wykorzystanie różnego rodzaju pomocy dydaktycznych oraz naturalnych przedmiotów 
o zróżnicowanej fakturze i konsystencji korzystnie wpływa na usprawnienie procesów integracji sensorycznej. Zaplanowane działania pobudzają kreatywność i aktywność własną dziecka, a także rozwijają jego zainteresowania.

Dodatkową wartością innowacji będzie rozwijanie zainteresowań czytelniczych przedszkolaków poprzez jak najczęstszy kontakt z książką oraz dobrowolny i spontaniczny udział w zabawach. Praca z książką, oglądanie ilustracji, słuchanie fragmentów czytanych przez rodziców i nauczyciela oraz wykonywanie zadań zawartych w książce wpłynie niewątpliwie na poszerzenie wiedzy o otaczającym świecie i pobudzi chęć dalszej wnikliwej eksploracji.

Założenia innowacji:

Innowacja „Odkryj tajemnice swoich rąk” ma charakter programowo-metodyczny. Jej celem jest wzbogacenie programu nauczania o nowe treści, formy i metody służące rozwijaniu motoryki małej oraz szerzenie idei poznawania poprzez doświadczanie, uwzględniając cały rozwój dziecka w wieku przedszkolnym.

Program ma charakter otwarty – jego treści mogą być rozszerzane w zależności od zainteresowań dzieci.

Innowacja nie wymaga dodatkowego nakładu finansowego.

Innowacja pedagogiczna zakłada realizację podstawy programowej, a szczególnie realizację następujących zadań:

1. wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym 
   i poznawczym obszarze jego rozwoju;
2. wspieranie aktywności dziecka podnoszącej poziom integracji sensorycznej i umiejętności korzystania z rozwijających się procesów poznawczych;
3. tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, dbania o zdrowie, sprawności ruchowej i bezpieczeństwa;
4. zapewnienie prawidłowej organizacji warunków sprzyjających nabywaniu przez dzieci doświadczeń, które umożliwią im ciągłość procesów adaptacji oraz pomoc dzieciom rozwijającym się w sposób nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony;
5. wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań.

Cele innowacji

 Cele ogólne: 

1.        usprawnianie motoryki małej, czyli precyzyjnych ruchów rąk, dłoni i palców, 

2.        usprawnianie motorki dużej, kontroli posturalnej i koordynacji,

3.         rozbudzanie ciekawości poznawania własnego ciała, a zwłaszcza rąk i ich możliwości oraz uwrażliwienie na potrzebę systematycznej aktywności ruchowej 
i zaszczepienie postawy prozdrowotnej, 

4.        wspomaganie harmonijnego rozwoju dziecka.

Cele szczegółowe: 

1.        kształtowanie i doskonalenie podstawowych zdolności motorycznych (siła, szybkość, równowaga, koordynacja),  

2.        normalizacja napięcia mięśniowego, 

3.        wzmacnianie stabilizacji centralnej oraz stabilizacji obręczy barkowej, 

4.        wzmacnianie mięśni posturalnych odpowiedzialnych za prawidłową kontrolę postawy, 

5.        poprawa umiejętności chwytnych rąk, 

6.        rozwijanie sprawności dłoni i koordynacji oburęcznej, 

7.        wspieranie prawidłowego chwytu narzędzia pisarskiego,  

8.        rozwijanie zdolności manipulacyjnych i precyzyjnych ruchów rąk, 

9.        wydłużenie zdolności koncentracji uwagi, 

10.   poprawa wykonywania czynności samoobsługowych, m. in. posługiwania się sztućcami podczas jedzenia, ubierania, wiązania sznurowadeł, zapinania guzików oraz swobodnego posługiwania się przedmiotami codziennego użytku,  

11.   rozwój kreatywności, tworzenie konstrukcji z naturalnych materiałów 
oraz nietypowych przedmiotów,  

12.   stymulacja sensoryczna całego ciała i dłoni (stymulacja przedsionkowa, proprioceptywna i dotykowa), 

13.   doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej,  

14.   rozwijanie samodzielności i odpowiedzialności za wyniki własnej pracy,

15.   nauka aktywnego spędzania czasu wolnego,  

16.   budzenie i wyzwalanie spontanicznej radości poprzez zabawę, doświadczanie 
i eksperymentowanie,  

17.   zachęcanie do obcowania z książką, 

18.   poszerzenie wiedzy o otaczającym świecie, o swoim ciele, a zwłaszcza o rękach jako ważnych narzędziach codziennego funkcjonowania, 

19.   zdobywanie nowych ciekawych informacji dotyczących budowy anatomicznej ręki, nazw poszczególnych palców, przysłów związanych z ręką, gestów i ich roli w życiu,

20.   rozwijanie wyobraźni, w tym wyobraźni przestrzennej,

21.   wzmocnienie poczucia własnej wartości, 

22.   poznanie nowych zabaw.

Sposoby realizacji:

 Innowacja jest skierowana dla grupy dzieci 6 letnich. Będzie realizowana jako część zajęć dydaktycznych w godzinach pracy przedszkola. Zajęcia odbywać się będą raz w tygodniu, 
a czas ich trwania będzie wynosił 30 minut. Na początku realizacji projektu przeprowadzona zostanie wstępna diagnoza funkcjonalna, mająca na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci w poszczególnych sferach, takich jak: motoryka duża i mała, koordynacja wzrokowo-ruchowa, równowaga oraz zakres samodzielności.

 Innowacja w dużej mierze będzie opierać się na zadaniach i ćwiczeniach zaproponowanych 
w książce „Ręka”, której treść zachęca do twórczego działania, rozwijania wyobraźni 
i wspólnej zabawy. Poszczególne rozdziały książki stanowią punkt wyjścia do rozmowy 
z dziećmi na temat budowy własnego ciała, aktywności fizycznej, dbania o zdrowie. Wiadomości i ciekawostki zamieszczone w książce pozwalają zdobyć nowe informacje, 
a także dają możliwość znalezienia odpowiedzi na nurtujące je pytania, np. Po co nam palce? Dlaczego posługujemy się gestami? Czy ręka to to samo, co dłoń? Dlaczego w czasie kąpieli marszczy się skóra na opuszkach palców?

Proponowany tok zajęć:

I.    POWITANIE. Praca z książką „Ręka” – głośne czytanie wybranych fragmentów, oglądanie ilustracji, rozmowa z dziećmi na temat przeczytanych treści, wyjaśnienie pojęć, swobodne wypowiedzi dzieci, pytania. 

II.   SERIA ROZMACHOWA – doskonalenie kontroli posturalnej, równowagi i koordynacji. Ćwiczenia wzmacniające obręcz barkową, budujące stabilizację centralną, poprawiające czucie głębokie. Usprawnia całej kończyny górnej. 

III.   SERIA MANUALNA – ćwiczenia doskonalące koordynację wzrokowo-ruchową, koordynację oburęczną, manipulację. Usprawnianie ruchów w obrębie przedramienia i stawu nadgarstkowego. Doskonalenie ruchów chwytnych rąk oraz nauka odpowiedniego dostosowania siły do wykonywanego zadania.

IV.   SERIA PRECYZYJNA – ćwiczenia usprawniające drobne ruchy ręki śródręcza i palców w tym opozycja kciuka i dysocjacja palców. Doskonalenie chwytu narzędzia pisarskiego. Ćwiczenia grafomotoryczne. Wzmacnianie siły ręki i poprawa płynności jej ruchów. 

V.   RELAKS – ćwiczenia relaksacyjne, odpoczynek, ćwiczenia oddechowe, nauka świadomego rozluźniania mięśni.

VI.  POŻEGNANIE – podsumowanie zajęć, podziękowanie za wspólną zabawę. Zachęcanie dzieci do samodzielnego korzystania z książki, czytania wspólnie  z rodzicami oraz wykorzystywania poznanych zabaw i ćwiczeń

Metody i formy pracy:

 Wiodącymi metodami pracy na zajęciach rozwijających sprawność manualną będą metody oparte na praktycznym działaniu. Wszystkie ćwiczenia zostaną dostosowane do potrzeb uczestników zajęć, będą dobrane adekwatnie do wieku dzieci, ich zainteresowań i możliwości psychofizycznych. Treści mogą być modyfikowane w trakcie zajęć. Większość zadań i ćwiczeń będzie realizowana w grupie, co wiąże się z nabywaniem przez dzieci umiejętności pracy w zespole, komunikacji oraz rozwiązywania problemów. W czasie trwania projektu będą też podejmowane dodatkowe ćwiczenia indywidualne, tak aby każdy uczestnik mógł w maksymalny sposób rozwijać swoje zainteresowania, zdolności i umiejętności. 

1.        Metody czynne - metoda kierowania działalnością dziecka poprzez inspirowanie, zachęcanie, podsuwanie pomysłów do samodzielnych działań; 

- metoda samodzielnych doświadczeń, stwarzanie dzieciom warunków do swobodnego wypowiadania się, poszukiwania i bezpośredniego przeżywania; 

- metoda zadań stawianych dziecku: pobudzenie aktywności, mobilizowanie dzieci do skupienia uwagi, zachęcanie do podejmowanie określonych zadań o charakterze praktycznym.

2.  Metody oglądowe 

-obserwacja 

- pokaz

3.  Metody słowne 

- pogadanki 

-  rozmowy 

-  opowiadania

-  zagadki 

-  objaśnienia i instrukcje 

Formy pracy:

1.        praca z całą grupą,

2.        praca w zespołach,

3.        praca indywidualna,

 Spodziewane efekty:

 Dzieci wiedzą:

• na czym polega zdrowy tryb życia,
• jak zbudowana jest ręka,
• jakie znaczenie ma codzienna aktywność fizyczna dla zdrowia człowieka,  jak ważną rolę pełnią ręce w codziennym życiu,
• jak dbać o ręce, znają zasady ochrony, pielęgnacji i higieny,  jak nazywają się poszczególne palce i jakie są ich zadania chwytno-manipulacyjne,  znają przysłowia i powiedzenia związane z rękami, 
• znają schemat własnego ciała, rozróżniają kierunki w przestrzeni (góra- dół, prawo-lewo, przód tył)

Potrafią: 

• wykonać ćwiczenia równoważne i koordynacyjne,
• samodzielnie wykonać czynności samoobsługowe,
• w prawidłowy sposób chwycić kredkę i sprawnie się nią posługiwać,
• posługiwać się prawidłowo sztućcami i przedmiotami codziennego użytku,
• wykonać czynności wymagające współpracy i koordynacji rąk, jak obieranie owoców, posługiwanie się zmiotką i szufelką, nakładanie pasty na szczoteczkę, wlewanie wody do kubka,
• przyjąć i utrzymać prawidłową postawę ciała w trakcie pracy stolikowej oraz podczas zabawy,
• wykonać podstawowe gesty i chwyty (chwyt pęsetkowy, hakowy, cylindryczny itp.),
• różnicować kształt i fakturę przedmiotów bez kontroli wzrokowej,
• współdziałać w grupie,
• twórczo uczestniczyć w zabawach i zajęciach dydaktycznych. 

Nauczyciele: 

• zwiększają swoje doświadczenie zawodowe,
• mają możliwość pracy nowymi metodami,
• poszerzają swój warsztat pracy,
• mają satysfakcję i poczucie zadowolenia z pracy.

Rodzice: 

• czerpią radość z wszechstronnego rozwoju dziecka, z jego sukcesów i osiągnięć,
• mają możliwość aktywnej współpracy z przedszkolem,
• angażują się w proponowane formy działań służących poprawie sprawności rąk i umiejętności grafomotorycznych. 

Korzyści dla przedszkola:

• poprawa jakości pracy przedszkola,
• nawiązanie lepszej współpracy z rodzicami

Sposoby ewaluacji:

W celu sprawdzenia efektów wprowadzonej innowacji nauczyciel na bieżąco będzie monitorować zaplanowane działania. Zostanie przeprowadzona końcowa diagnoza umiejętności i postępów dziecka oraz porównanie wyników z wstępnym badaniem przeprowadzonym we wrześniu.

• obserwacja dzieci podczas zajęć,
• rozmowy indywidualne z dziećmi,
• karty pracy dzieci, 
• analiza prac plastycznych (porównanie prac przed rozpoczęciem realizacji programu i po jego zakończeniu,

Szczegółowa analiza wyników pozwoli ocenić stopień realizacji zamierzonych celów. Pod koniec roku szkolnego zostanie przygotowany raport z opracowanymi wnioskami z innowacji „Odkrywam tajemnice swoich rak” i zostanie przedstawiony na radzie pedagogicznej.